|
T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ BANKACILIK VE SİGORTACILIK ENSTİTÜSÜ BANKACILIK ANABİLİM DALI KATILIM BANKACILIĞI ve TÜRK EKONOMİSİNE KATKILARI (Yüksek Lisans Projesi) DOĞA ERDOĞAN İstanbul, 2011 T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ BANKACILIK VE SİGORTACILIK ENSTİTÜSÜ BANKACILIK ANABİLİM DALI KATILIM BANKACILIĞI ve TÜRK EKONOMİSİNE KATKILARI (Yüksek Lisans Projesi) DOĞA ERDOĞAN DANIŞMAN: PROF.DR.NAZIM ENGİN İstanbul, 2011 İÇİNDEKİLERSayfa No: İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………….. i TABLOLAR LİSTESİ………………………………………………………………………… v GRAFİKLER LİSTESİ………………………………………………………………………. vi KISALTMALAR LİSTESİ…………………………………………………………………. vii GİRİŞ………………………………………………………………………………………….. 1 1. BÖLÜMBANKACILIĞA GENEL BİR BAKIŞ 1.Bankacılığın Tarihsel Gelişimi…………………………………………………………. 2 1.1.Dünya’daki Bankacılık Tarihi………………………………………………... 2 1.2. Türkiye’de Bankacılık Tarihi ………………………………………...............11 1.2.1. Cumhuriyet Dönemi Öncesi Türk Bankacılığı…………………….. 11 1.2.2. Cumhuriyet Döneminde Türk Bankacılığı……………...…………...12 1.2.2.1. Ulusal Bankacılık Dönemi(1923-1932)… … …………… 14 1.2.2.2. Büyük Devlet Bankalarının Kuruluş Dönemi(1933-1944)..15 1.2.2.3. Özel Bankaların Gelişme Dönemi(1945-1960)………….. 15 1.2.2.4. Planlı Dönem(1961-1979)…………………………………16 1.2.2.5. 1980 Sonrası Bankacılık…………....……………………. 17 2.BÖLÜM FAİZSİZ BANKACILIK SİSTEMİ ve KATILIM BANKALARI 2.Faiz Kavramı ve Çeşitleri………………………………………………………………. 20 2.1.Faizsiz Bankacılığı Ortaya Çıkaran Nedenler……………………................... 24 2.1.1.Dini Nedenler………………………………………………………. 24 2.1.2.İktisadi Nedenler…………………………………………………….25 2.1.3.Sosyal Nedenler……………………………………………………...26 2.2.Dünyada Faizsiz Bankacılık…………………………………………………...27 2.2.1.Dünyada Faizsiz Bankacılık Oluşumu…………………....................... 27 2.2.2.Dünyada Faizsiz Bankacılığın Gelişimi………………………………… 28 2.2.3.Dünyada Faizsiz Bankacılığın Şimdiki Durumu…………………… 29 2.2.3.1.Dünyada Faizsiz Bankacılık Uygulamaları……………….. 31 2.2.3.1.1.İslami Finansal Sistemde Bankacılık……. ……………... 31 2.2.3.1.2.Karma Finansal Sistemde Bankacılık……………………33 2.3.Türkiye’de Faizsiz Bankacılık……………………………………………….. 37 2.3.1.Türkiye’de Faizsiz Bankacılığın Oluşumu…………………………. 37 2.3.2.Türkiye’de Faizsiz Bankacılığın Gelişimi……………….................. 38 2.3.2.1.Günümüzde Faaliyet Gösteren Katılım Bankaları……….. 39 2.3.1.2. Faaliyetten Çekilen Finans Kurumları…………………… 42 2.3.3.Türkiye’de Faizsiz Bankacılığın Şimdiki Durumu…………………. 44 3.BÖLÜM FAİZSİZ BANKACILIKTA KULLANILAN YÖNTEMLER 3.Faizsiz Bankacılıkta Kullanılan Yöntemler………..…................................................... 45 3.1. Fon Toplama Yöntemleri………………….………...……….......................... 46 3.1.1. Cari Hesap…………………………………..………........................46 3.1.2.Yatırım Hesabı……………….....................................………………. 47 3.2. Fon Kullandırma Yöntemleri………………...……………………………..... 48 3.2.1.Murabaha…………………......………………………………………. 48 3.2.2.Mudaraba………………………….................................................... 49 3.2.3.Muşaraka…………………………………....………………………. 51 3.2.4. Müşaraka Mutanakısa…………....………………………………… 53 3.2.5. Müzaraa ve Musakat……….............................................................. 53 3.2.6. İcara………………......……............................................................. 54 3.2.7. İcara ve İktina………………......……………………………………. 55 3.2.8.Selem veya Selef…………………………………………................. 55 3.2.9. Karz-ı Hasen………………………………...................................... 55 3.2.10.Tavarruk……………………………….……………………………………………...56 4.BÖLÜM TÜRKİYE’DE KATILIM BANKALARI TARAFINDAN KULLANILAN MODEL VE ÜRÜNLER 4.1.Fon Toplamada Kullanılan Ürünler……….....………………………………57 4.1.1.Özel Cari Hesap…….......……………………………………….. 57 4.1.2.Katılım Hesabı…………….…………………….......................... 57 4.1.3.Kıymetli Madenler Hesabı…………..….………………………… 58 4.2. Fon Kullandırmada Kullanılan Ürünler……......................................................... 58 4.2.1.Nakdi Kredilerde Kullanılan Ürünler…………………………………. 58 4.2.1.1Kurumsal Finansman Desteği…………………....................58 4.2.1.2.Kar-Zarar Ortaklığı………………...................…………....59 4.2.1.3.Finansal Kirama-Leasing…………….................................59 4.2.1.4.Mal Karşılığı Vesaikin Finansmanı…………..…….……....60 4.2.1.5.Döviz Kredisi……….............................………..….………..60 4.2.1.6.Dövize Endeksli Krediler………………………………………..61 4.2.2.Gayri Nakdi Kredilerde Kullanılan Ürünler………...……………….. 61 4.2.2.1.Teminat Mektupları………………………..………………. 61 4.2.2.2.Referans Mektupları……………………………………….. 62 4.2.2.3.Eximbank Teminat Mektupları……….…………………… 62 4.2.3.Dış Ticaretin Finansmanı ile İlgili Ürünler……..................................62 4.2.3.1.Akreditif………….................................................................... 62 4.2.3.2.Garanti Mektupları/Harici Garantiler………..................... 63 4.2.3.3.Kabul/Aval Kredileri……..................................................63 4.2.3.4.İthalat Aracılık Hizmetleri……......................................... 64 4.2.3.5.İhracat Aracılık Hizmetleri……...…................................. 64 4.2.3.6.Yurtdışı Kaynaklı Krediler………...……………………… 65 4.2.4. Bireysel Finansmanda Kullanılan Ürünler………............................... 65 4.2.4.1.Konut Finansmanı………....................................................... 65 4.2.4.2.Taşıt Finansmanı…….............................................................. 66 4.2.4.3.İhtiyaç Kredisi……….............................................................. 66 4.3. Bankacılık Hizmetlerinde Kullanılan Ürünler…….............................................. 66 5.BÖLÜM KATILIM BANKALARININ TÜRK EKONOMİSİNE KATKILARI 5.Katılım Bankalarının Türk Bankacılık Sistemindeki Konumu….................................... 67 5.1.Katılım Bankalarının Gelişimi………………………………………………... 73 5.2.Faizsiz Bankacılığın Önündeki Problemler…………....................................... 79 5.2.1 Yasal Düzenlemeler………………………………………………… 79 5.2.2. Yetişmiş İşgücü Sorunu………......................................................... 80 5.2.3. Sistemin Yeni Oluşu…….................................................................. 80 5.2.4. Yeterli Sayıda Destekleyici Kurumun Bulunmayışı…...................... 80 5.2.5. Temerrüt ve Gelir Kaybı Sorunu…………………………………... 81 5.2.6. İslami Bankalar Arası Piyasa ve Muhasebe Standartlarında Birlik Olmayışı……………………………………………………..83 5.3.Katılım Bankalarının Türk Ekonomisine Katkıları…………………………... 83 SONUÇ…………………………………………………………………………………... 86 KAYNAKÇA……………………………………………………………………………. 88 TABLOLAR LİSTESİ Sayfa No: Tablo 1. Katılım Bankalarının Bankacılık Sektöründeki Yeri …… …………………….. 30 Tablo 1.1.Katılım Bankalarının Toplanan Fon Gelişimi(Bin TL)……………………….. 73 Tablo 1.2.Katılım Bankalarının Kullandırılan Fon Gelişimi (Bin TL)…………………... 75 Tablo 1.3. Katılım Bankalarının Başlıca Finansal Rakamları(Milyon TL)………………. 78 Tablo 1.4.Katılım Bankalarının Yıllar İtibariyle Şube ve Personel Sayıları………………79 GRAFİKLER LİSTESİ Sayfa No: Grafik 1.1. Mevduat Bankaları ve Katılım Bankalarının Sayıları………………………... 67 Grafik 1.2. Mevduat Bankaları ve Katılım Bankalarının Şube Sayıları………………….. 68 Grafik 1.3. Mevduat Bankaları ve Katılım Bankalarının Çalışan Sayıları……………….. 69 Grafik 1.4. Mevduat ve Katılım Bankalarında Banka Başına Şube Sayısı……………..... 70 Grafik 1.5. Mevduat ve Katılım Bankalarında Şube Başına Çalışan Sayısı…………...... 71 Grafik 1.6. Mevduat Bankaları ve Katılım Bankaları - Toplam Aktifler (Milyon TL)…. 72 Grafik 1.7.Katılım Bankalarının Bankacılık Sektöründeki Toplanan Fon Payı(Bin TL)... 74 Grafik 1.8.Katılım Bankalarının Bankacılık Sektöründeki Kullandırılan Fon Payı(Bin TL)…………………………………………………………….. 75 Grafik 1.9.Toplanan Fonların Krediye Dönüşme Oranı………………………………….. 77 KISALTMALAR LİSTESİ a.g.e.:Adı Geçen Eser ABD: Amerika Birleşik Devletleri IBDR: Dünya Bankası IMF: Uluslararası Para Fonu İKB: İslam Kalkınma Bankası M.Ö.: Milattan Önce s.: sayfa S.: Sayı T.C.:Türkiye Cumhuriyeti T.C.M.B.: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası TMSF: Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Vb.: Ve benzeri y.y.: Yüzyıl |
![]() | ![]() | ||
![]() | ![]() | ||
![]() | ![]() | ||
![]() | ![]() | ||
![]() | ![]() |